Administrativisht Berati me rrethin
e tij të afërt vazhdonte të ishte kaza
dhe bënte pjesë në sanxhakun e Vlorës.
Por si kaza dhe veçanërisht si qytet u
jepte të ardhura konsiderueshme sundimtarëve
të vendit. Veç kësaj, si qendra kryesore
ekonomike e Shqipërsë së jugut, Berati
ushtronte një ndikim të madh edhe në
krahinat e tjera fqinje. Vlora, qendra e sanxhakut,
nuk ishte veçse një skelë e Beratit.
Prandaj mytesarifët e sanxhakut të Vlorës
preferonin të banonin më tepër në
Berat se në Vlorë.
Rreth mesit të shek. XVIII, postin e mytesarifit
të sanxhkut e mori Ismail Pashë Velabishti,
i cili qëndronte në Berat. Në Vlorë
sundonin feudalët vloraj të cilët,
duke pasur pozita forta, nuk e njohën autoritetin
e mytesarifit të ri dhe formuan një pashallëk
më vehte. Ismail Pashë Velabishti, i njohur
edhe si autor poezish erotike e filozofike shqipe
të shkruara me alfabetin arab, ishte një
feudal zullumqar. Sapo e ndjeu vehten të fortë,
ai u përgatit të nënshtronte Vlorën
dhe t'u merrte sundimtarëve të saj pushtetin
dhe të ardhurat që ata vilnin. Më 1763
e sulmoi Vlorën dhe, pasi vrau sundimtarin e
saj, e pushtoi qytetin, por nuk e mbajti dot. Vitin
tjetër ai e sulmoi përsëri por këtë
radhë u vra brenda në qytet. Sundimin e
Beratit e mori derven-pasha i Toskërisë
dhe i Epirit, Ahmet Kurt Pasha.
Ahmet Kurt Pasha, një feudal mjaft energjik,
kishte ambicjen të krijonte një pashallëk
të madh që të përfshinte Shqipërinë
qendrore dhe jugore. Në vitin 1764, kur ai u
vendos në Berat, gjithë Shqipëria ishte
coptuar në një numër të madh pashallëqesh,
sundimtar. Nga këta, sundimtarët më
të fuqishëm ishin ata të Vlorës,
Delvinës, dhe Shkodrës dhe Ohrit.
Sapo u vendos në Berat, Ahmet Kurt Pasha u
përgatit të nënshtronte pashallëqet
fqinje me anën e fushatave ushtarake Forcat e
tij të armatosura përbëheshin kryesisht
nga reparte e dervenëve të organizuara prej
tij si derven-pasha Si gjithë repartet e feudalëve
të tjerë edhe ato të Kurt Pashës
mbaheshin me rrogë. Shumat e mëdha që
i nevojiteshin, ky i nxirte kryesisht nga banorët
e qytetit dhe të rrethit të Beratit, Ahmet
Kurt Pasha mori pjesë vetë në veprimtarine
e tregëtarëve të Beratit dhe, diku
me kapitale diku me presion, u bë ortak me të
duke marrë nga fitimet e korrura pjesën
e luanit. Ky ngriti në Berat sarajet e veta që
ishin nga sarajet më të bukura të Shqipërisë,
këto u ndërtuan në pjesën më
të madhe me punë të detyruar të
fshatarëve të Myzeqesë. Gurët
e sarajeve u bartën me angari që nga qyteti
antik i Apollonise, 60 kilometra larg Beratit. Ahmet
Kurti përkrahu hapjen e shkollave, në fakt
vetëm të shkollave turqishte dhe greqishte.
Ky e lejoi murgun grek Kozma, të njohur në
traditën popullore me emrin Shën-Kozmaj,
të ushtronte në viset e pashallëkut
veprimtarinë e vet fetare dhe arësimore,
me shpresë se ky agjitator i flakët i krishterë,
do të popullarizonte emrin e Ahmet Kurt Pashës
si mbrojtës të popullsisë ortodokse.
Për këte qëllim Ahmet Kurti përkrahu,
ndonjëherë edhe subvencionoi ndërtimin
e ndonjë kishe. Por më vonë, kur u
bind se agjitacioni i Kozmajt nuk dha rezultatin e
dëshiruar dhe kur pa se shëtitjet e tij
misionare nëpër fshatra shkaktuan reaksionin,
e klerit myslimam, e vrau atë.
Në marrëdhëniet me Stambollin, Ahmet
Kurt Pasha ndoqi që në fillim edhe deri
në fund politikën e bindjes së plotë.
Ndryshe nga sundimtarët e Shkodrës e të
Delvinës, të cilët edhe kur i respektonin
marrëdhëniet e vartësisë nga Porta
e Lartë nuk fshihnin synimet e tyre për
t'u shkëputur nga kjo vartësi, Ahmet Kurt
Pasha sundoi vazhdimisht si një mytesarif i sulltanit.
Ai ndërmori ekspedita përherë me autorizimin
e Stambollit, i cili i dha lejën kur ato drejtoheshin
kundër sundimtarëve të dyshimtë.
Ahmet Kurt Pasha lojti me këtë politikë
rolin e një vegle të bindur të sulltanit.
Me një qëndrim të tillë, Ahmet
Kurt Pasha nuk mund të siguronte një mbështetje
të fortë politike në popullsinë
e Shqipërisë. Përkundrazi ai shkaktoi
armiqësinë e tyre. Feudalët vegjël,
zejtarët dhe tregëtarët e pashallëqeve
fqinje kur u rrezikuan të nënshtrosheshin
prej tij, kërkuan ndihmën e sunditarëve
të Shkodrës ose të Delvinës dhe
preferuan më tepër të hynin nën
autoritetin e tyre, se sa në atë të
pashait të Beratit.
Për këto arësye, përpjekjet
e Ahmet Kurt Pashës për të shtrirë
kufijtë e pashallëkut, nuk patën sukses.
Ky nuk mundi të nënshtronte as pashallëkun
e Vlorës, me sundimtarin e të cilit, Ibrahim
Pashën, u grind për një kohë të
gjatë. Nuk pati sukses as në përpjekjet
e tij për të thyer sundimtarin e Delvinës,
Kapllan Pashën, kundër të cilit luftoi
me urdhër të sulltanit, pasi ky nuk kishte
pranuar të merrte pjesë në frontin
gjatë luftës ruso- turke (1768-1774). Kurti
synoi të nënshtronte Tiranën. Por edhe
këtu pësoi disfatë nga qytetarët
tiranas, të cilët luftuan trimërisht
kundër ushtrive të tij. Me Bushatllijtë
e Shkodrës ai zhvilloi kohë më kohë
luftime të ashpëra, por as këtu nuk
pati sukses. Këto lufta ai i vazhdoi deri sa
vdiq më 1787. Me vdekjen e tij, Berati ra në
duart e Ibrahim Pashë Vlorës.
