Nazmi Rrahmani është shkrimtari
që ka patur dhe vazhdon të ketë një
numër të madh lexuesish, sidomos në
Kosovë. Tek shkollarët e mesëm është
pa dyshim më i njohur, por është i
lexueshëm për të gjitha shtresat shoqërore
dhe për të gjitha moshat. Rrahmani është
ndër autorët e paktë të letërsisë
së sotme shqiptare, që shkruan vetëm
llojin e prozës së gjatë, romanin.
Për nga formacioni stilistik është
i shkollës realiste klasike, por i një realizmi
të përafërt me atë të narracionit
dokumentar.
Nazmi Rrahmani lindi në Bellofcë të
Podujevës. U shkollua në Podujevë dhe
në Prishtinë. Studimet për gjuhë
dhe letërsi shqipe i kreu në Prishtinë.
Pas studimeve punoi si gazetar në Radio-Prishtina
e më pas te gazeta "Rilindja", për
të vazhduar në redaksinë "Jeta
e Re" dhe më pas në redaksinë
e botimeve "Rilindja". Aktualisht jeton
në Prishtinë. Ka botuar romanet:
Malësorja, 1965, Pas vdekjes (Kthimi i njeriut
të vdekur), 1975, Tymi i votrës së
fikur, 1969, Toka e përgjakur, I,I1,1973, Rruga
e shtëpisë sime, 1978.
Lexuesit e shumtë të N. Rahmanit, fare lehtë
mund ta identifikojnë mjedisin e fshatit të
Llapit dhe Gollokut, që është thuajse
i njëjtë me botën fshatare të
kësaj hapësire etnike. Për më
shumë, lexuesi i kësaj hapësire është
në gjendje të identifikojë personazhet
dhe fatet e tyre të ngjashme, familjet dhe bëmat
e vërteta, kohën dhe parashenja të
tjera të këtij mjedisi. Autori, me këtë
rast, në romanet e veta i ndërlidh, i përplotëson
historitë dhe bëmat, fatet e personazheve
të shumtë përmes sajimeve krijuese
imagjinative. Ngjarjet e rrëfyera nga njerëzit
dhe për njerëzit e kësaj hapësire
kosovare shtrihen brenda harkut kohor që kap
gati gjysmën e parë të shekullit njëzet
dhe janë pasqyrë dhe dokument i fshatit
të atëhershëm, e pjesërisht dhe
të atij të sotëm. Akoma më saktë:
fati individual dhe fati kolektiv në këtë
sagë narrative romanore ndërlidhet me atë
të shqiptarëve mes dy luftërave botërore,
e që arrin deri në ditët tona. Edhe
atëhere kur në dukje fati i personazheve
duket i izoluar, në fakt, është refleks
i fatit kolektiv. Edhe pozita e rëndë e
gruas (Hajrija, Malësorja), dhe skamja ekstreme,
dhe vrazhdësia, brutaliteti deri në gjakmarrje,
dhe shpërngulja, çrrënjosja nga trualli
i të parëve, vihet në një sfond
të përgiithshëm: mungesa e lirisë,
jeta nën terrorin e pushtuesit.Lirisht mund të
thuhet se letërsia që shkruan Nazmi Rrahmani
është e angazhuar në kuptimin e mirë
të fjalës, angazhim me sens të humanizmit
dhe të marrëdhënieve mes njerëzve.
Për pozicionimin e shkrimtarit ndaj realitetit,
për vizionin e tij jetësor dhe filozofik,
vlen të sjellim një mendim nga studimi monografik
i Sabri Hamitit: "... realiteti është
edhe jashtë nesh edhe në ne. Ai ekziston
në vetëdijen e njeriut të vetëm
në formën e njëmendësisë,
në formën sa njeriu mund ta njohë".
Në veprën letrare, në roman, kjo shkallë
e përngjasimit me realitetin, nuk mbetet në
nivelin e njohjes, por merr një trajtë më
individuale, subjektive dhe manifestohet si qëndrim
i individit. Duke u menduar t'i shmanget këtij
subjektivizmi, Nazmi Rrahmani i ndërthur ndodhitë
dhe idetë qenësore në vepër rreth
një boshti themelor, personazhit, të cilin
e vendos në një mjedis të caktuar jetësor.
Plkërisht nga ky kontekst tërësor i
realitetit, autori nxjerr personazhe që përputhen
plotësisht me perspektivën e zërit
autorial të tekstit.
Angazhimi i shkrimtarit kështu shtrihet në
të gjitha sferat e teknologjisë narrative,
si në përzgjedhjen e ngjarjes tërësore,
në renditjen dhe kronologjinë e tyre, në
paraqitjen dhe përshkrimin e mjedisit, në
emërtimet e personazheve dhe toponimet gjeografike,
në ndërhyrjen e personaliteteve historike
e kombëtare.
