Si shpërblim për qëndrimin
që kishte gjatë luftave maqedone-romake,
Roma i ktheu shtetit ardian qytetet Skodra dhe Lis.
Si mbret në shtetin ilir sundonte tani Pleuriti,
i biri i Skerdilaidlit. Shteti ardian i Pleuratit
ishte mjaft i dobët. Ai varej nga Roma ashtu
sikurse edhe qytetet e bregdetit. Në rast luftë
ishte i detyruar t'i jepte asaj ushtri ndihmëse,
siç ngjau në vitin 189 në luftën
kundër etolëve. Vitet që pasuan luftat
maqedone-romake karakterizoheshin nga vazhdimi i presionit
romak dhe nga shqetësimi i shkakëtuar prej
këtij presioni në Maqedoni dhe Iliri. Në
Maqedoni Filipi, dhe pastaj biri i tij, Perseu, përgatiteshin
me forca të mëdha për luftë kundër
Romës. Tendenca të tilla dukeshin edhe në
Iliri. Roma filloi ta ndjente rrezikun e një
lidhje midis Pleuratit dhe mbretërve maqedonë.
Pas vdekjes së Pleuratit, rreth viteve 181-180
para e. sonë, fronin e mbretërisë ardiane
e trashëgoi biri i tij, Genti, i cili në
burime historike quhet "mbret i Ilirëve"
(Rex Illyricorum). Që në fillim të
sundimit të vet Genti u gjend përpara turbullirash
të brendëshme shumë serioze. Kundër
tij ngritën krye dalmatët, të cilët
u shkëputën nga mbretëria ardiane.
Përpjekje të tilla për t'u shkëputur
bënë edhe krerët e fiseve të tjera
ilire. Prandaj Gentit iu desh të bënte një
luftë shumë të ashpër për
ruajtjen e unitetit politik të shtetit të
vet. Në këtë luftë Genti u tregua
mjaft energjik. Ai arriti të kufizonte deri diku
privilegjet e krerëve të fiseve dhe të
forconte pushtetin e vet. Pas qetësisë që
ishte vendosur që nga mbarimi i luftës maqedone-romake,
në, shtetin ardian vihet re një farë
ngritje e ekonomisë. Gjatë sundimit të
Gentit, Shkodra, e cila ishte bërë tani
kryeqytet i mbretërisë, dhe qytete të
tjera si Lisi, Rizoni etj. fituan një gjallëri
ekonomike. Me Dyrrahun dhe Apolloninë u rivendosën
marrëdhënie të mira tregëtare.
Qytetet e brendëshme të Ilirisë u kthyen
në tregje të pasura si për vendësit
ashtu edhe për tregëtarët e huaj grekë
e romakë. Qarkullimi monetar u zhvillua. Përveç
pareve të argjenta të qyteteve Dyrrah e
Apolloni që qarkullonin në tregun ilir,
Genti vuri në qarkullim edhe një monedhë
të tij prej bronxi. Edhe në politikën
e tij të jashtme Genti pati disa suksese. Një
ndër to ishte marrëveshja që arriti
ai me fqinjët lindorë, dardanët. Me
këtë marrëveshje, të cilën
e përforcoi duke u martuar me të bijën
e mbretit dardan, Etlevën, Genti i siguroi kufijtë
lindorë të mbretërisë nga sulmet
e vazhdueshme që kishte pësuar deri atëhere.
Por Genti u tregua i lëkundshëm në
çështjen me të rëndësishme
politike të kohës së vet. Në këtë
kohë kontradiktat politike në mes të
Romës dhe Maqedonisë ishin ashpërsuar
rishtazi me një forcë të madhe. Pozita
e rëndësishme strategjike e shtetit të
Gentit bëri që këtu të ndesheshin
përpjekjet diplomatike të dy shteteve kundërshtare
për ta bërë me vehte sundimtarin ilir.
Genti në fillim u lëkund midis Romës
dhe Maqedonisë. Vetëm sukseset e para të
ushtrisë maqedone gjatë luftimeve të
vitit 171 në Ilirinë jugore e veçanërisht
në luginën e Drinit, të cilat kishin
për qëllim të siguronin lidhjet midis
Ilirisë dhe Maqedonisë, e bënë
Gentin të anonte nga Perseu. Sipas marrëveshjes
së përfunduar midis tyre në qytetin
Medeon (afër Podgoricës së sotme në
Mal të Zi) më 170, Genti do të zhvillonte
veprimtarinë e vet kryesisht në det. Ai
duhej t'i shtonte forcat detare dhe për këtë
qëllim do të shërbente edhe huaja në
të holla që Perseu u zotua t'i jepte Gentit.
Të dy palët ranë dakord të ndërmerrnin
një fushatë diplomatike me qëllim që
të krijonin një front të gjerë
antiromak me shtetet greke. Por delegazioni iliro-maqedon.
i nisur për këtë qëllim. nuk pati
sukses për arsye të kundërveprimit
të diplomacisë romake. Me ilirët e
maqedonët u bashkua vetëm shteti i Epirit,
i cili mori pjesë aktive në luftën
kundër Romës. Për të kombinuar
veprimet luftarake,të dy shtetet shkëmbyen
ndërlidhës. Genti i preu kështu përfundimisht
marrëdhëniet që kishte pasur deri në
atë kohë me Romën. Në vitin 168
Genti filloi veprimet luftarake kundër Romës.
Flota ilire vepronte në bregun e Dyrrahit ndërsa
forcat tokësore rrethuan qytetin Basania (fshati
i sotëm Berzanë afër Rubikut) në
tokat e parthinëve, që ishin nën vartësinë
e Romës. Duke u gjendur përpara një
armiku shumë më të madh në numër
dhe më të organizuar, ushtria ilire u detyrua
të hiqte dorë nga rrethimi i Basanies dhe
të kthehej në Shkodër, kurse flota
pësoi dëme në det. Ndërkaq romakët,
duke zbatuar parimin e tyre politik "përça
e syndo" mundën të bënin për
vehte krerët e disa fiseve ilire, të cilëve
iu dha mundësia të forconin pozitat e tyre
dhe të gëzonin privilegje nga Roma. Të
dy ushtritë kundërshtare u ndeshën
per herë të fundit në Shkodër,
e cila, sipas fjalëve të Tit-Livit, ishte
aq e fortifikuar sa nuk mund të merrej lehtë
nga romakët. Por forcat ilire në vend që
të mbroheshin në kala u ndeshën me
romakët në fushë të hapët
jashtë mureve të Shkodrës dhe aty pas
një beteje të ashpër u thyen keq. Pasi
dështuan edhe përpjekjet e vëllait
të Gentit për të mbledhur forca të
reja nga fiset përqark, mbreti u detyrua të
dorëzohej . Pas shkatërrimit të mbretërisë
ilire, romakët u drejtuan nga jugu kundër
Perseut dhe epirotëve. Në betejën që
u zhvillua në Pydna (Maqedoni) po atë vit
u shkatërrua përfundimisht edhe ushtria
maqedone. Pas luftimesh të ashpëra romakët
nënshtruan edhe Epirin. Pushtimi romak u shoqërua
me plaçkitje e shkatërrime të mëdha.
Me lejen e Senatit, konsulli romak Pal Emili grabiti
pa mëshirë popullsinë e Epirit dhe
arin e argjendin e mbledhur ia ndau ushtrisë.
Me urdhërin e tij e shkatërruan deri në
themel 70 qytete të Epirit dhe 150.000 njerëz
u kthyen në skllevër. Sasira të mëdha
ari e argjendi (12 libra ar, 90 libra argjend, 13
mijë denarë dhe 120 mijë argjende të
Ilirisë) u grabitën nga thesari i mbretit
Gent. Në vitin 167 Genti dhe Perseu, bashkë
me familjet e tyre, me plaçkë e robër
lufte u dërguan në Romë si trofe. Kështu
morën fund dy shtetet e fuqishme të Ballkanit
dhe në këto krahina u vendos sundimi romak.
