Vendlindja, natyra dhe njeriu i Rugovës
së Dukagjinit, portreti shpirtëror i tij,
do të jenë frymëzimi kryesor i poezisë
së Azem Shkrelit të shtrira brenda viteve
gjashtëdhjetë. Frymëzimi që ngjizet
mbi këtë hapësirë e që është
kthim i shpeshtë i poetit, nuk është
konvencional e aq më pak pozë: nuk ka në
të patetikë malli dhe mallëngiimi që
djeg, "më të bukurin vend"...
Bota e vendlindjes së poetit është
e pranishme si botë e njerëzve, si besim
dhe parim etik, si ashpërsi dhe krenari, si individualitet
i papërsëritshëm me hapësirat
e tjera, si filozofi jetësore, si raport ndaj
lindjes, jetës, vdekjes, dashurisë, si raport
ndaj dasmës dhe festës, ndaj punës
dhe natyrës, ndaj zotit dhe, sidomos ndaj fjalës.
Në këtë frymë janë poezitë
e ciklit "Këngë për vete"
të shkruara në fund të viteve pesëdhjetë
dhe që, së bashku me një tufë
poezish të tjera, do t'i emërtojmë
si autoportret poetik.
Tek poezitë e ciklit "Dukagjinçe"
mund të përmendim disa poezi portrete të
vendlindjes që shënojnë kulmin artistik
të poetit si: "Dukagjinge", "Vdekja
e Malësorit", "Bregu i mollës",
"Shkëmbi", "Lumi" etj. Te
poezia "Vdekja e malësorit", përmes
përqasies poetike vihen pranë e pranë
tri majat: e malit, e lisit dhe e Malësorit.
S'ka lot, s'ka kujë në këtë vdekje,
se atëherë rrëzohen lisat, shemben
majat dhe shterrin krojet. Dhe, s'ka vdekje këtu:
vetëm se harroi perëndimin dita në
sytë e Malësorit, ndërsa mendimi i
vrugët dhe i ftohtë ndër vetulla, është
ai që shquhet. Ndërsa poezia "Bregu
i mollës" edhe si strukturë vargu,
si frymëzim dhe poetikë, është
realizuar fare ndryshe nga poezia e mësipërme.
Ajo është konceptuar si një rrëfim
që rrjedh përnjëherë dhe furishëm,
thuajse pa të lënë rast të marrësh
frymë. Eshtë njëri nga kthim-kërkimet
më dramatike të poetit pas gjurmëve
të dikurshme që, përfundimisht i ka
fshirë koha. Të pashlyera, të njëjta
në atë kthim janë vetëm retë
shtegtare, të përjetshme në shtegtimin
e tyre, sfiduese përballë shtegtimit kalimtar,
përballë gjurmëve të fshira pamëshirshëm.
Në këtë kontekst mund të përmendet
dhe poezia "Lumi", i cili sikur merr pjesë
në këtë komplot kundër poetit,
po dhe ai fsheh diç të kaltër dhe
të urtë në thellësitë e veta,
por që s'do ta thotë. Nga vargjet e poezisë
"Shkëmbi" reflekton njëjëzimi
maksimal në mes të portretit, natyrës
së vendlindjes dhe individualitetit të Unit
lirik.
