Në këtë roman bëhet
fjalë për fundin e ushtrisë pushtuese
italiane në Shqipëri. Pas kapitullimit të
fashizmit, në portin e Durrësit tubohen
ushtarët e mbetur nga lufta dhe presin anijet
nga Italia për t'u kthyer në vendin e tyre.
Pikërisht gjatë ditëve të pritjes
në këtë qytet të improvizuar buzë
detit, shkrimtari Petro Marko do të zbulojë
histori, drama, karaktere, psikologji të nxjerra
nga njerëzit e qytetit të fundit. Përveç
kësaj autori do të sjellë edhe rrëfimin
për dashurinë e oficerit të ri shqiptar
Lekës dhe prostitutës së bukur italiane
Ana Maria Monte, viktimë po ashtu e luftës
dhe e fashizmit.
Brenda 7 ditëve, aq sa qëndrojnë italianët
e mbledhur në portin e Durrësit për
t'u kthyer në Itali, shkrimtari në romanin
"Qyteti i fundit" do të zbulojë
dhe do të rrëfejë historitë dhe
fatet e disave nga ushtria fashiste që para 4-5
viteve e kishte pushtuar Shqipërinë. Në
këtë pleksje historish e fatesh, autori
do të sajojë linjën e rrëfimit
që ndjek hetimi për zbulimin e një
krimineli lufte, të maskuar dhe të fshehur
brenda turmës së "Qytetit". Në
krye të grupit që duhet ta organizojë
dhe ta udhëheqë këtë zbulim është
toger Leka. Pista që ndjek togeri në këtë
drejtim, e ngjashme me labirintet e romaneve dedektive,
do të ecë dhe përmes prostitutës
italiane - Ana Maria Monti. Dhe do të lindë
dashuria mes tyre, që është shumëfish
më "mëkatare" se ajo mes Gorit
dhe Anitës. Leka është toger i Sigurimit
Shtetëror të Shqipërisë së
sapodalë nga lufta, që la pas shkatërrime
dhe krime, ndërsa italiania Ana është
e palës që i kreu ato krime, e palës
së cilës i shërbente.
Kështu shkrimtari, duke ndjekur këtë
linjë do të ecë nëpër një
teh të mprehtë: do ta lejojë togerin
e Sigurimit t'i nënshtrohet zërit të
brendshëm dhe të dashurohet me italianen
e bukur, apo do të nxjerrë para tij fuqinë
e përgjegjësisë dhe të mëkatit
ndaj "mollës së ndaluar"? Romani
"Qyteti i fundit", në këtë
drejtim, sjell mjeshtërinë e të rrëfyerit
të Petro Markos, që, i futur vetë mes
dy zjarreve, arrin të manovrojë dhe t'u
krijojë hapësirë artikulimi të
dy krahëve, duke realizuar portrete komplekse,
në radhë të parë si ai i toger
Lekës. Gjithsesi ai si shkrimtar, pati i pari
kurajo krijuese që të prekë sfera delikate,
të rrezikshme të realitetit shqiptar të
kohës, pasojat e të cilave i ndjeu gjithë
jetën.
