Anekdota (greqisht; anekdota, histori
e pabotuar, që njihet për herë të
parë) është një tregim sintetik
për një ngjarje të mprehtë, zbavitëse
e kureshtare ose pak të njohur.
Anekdotat shqiptare janë të ngjeshura, me
dialog të mprehtë, dinamik dhe me një
finale shpesh të papritur ku shpërthen e
qeshura. Ato ndahen në të tilla që
kanë të bëjnë me ngjarje e njerëz
të zakonshëm por edhe në të tilla
që kanë të bëjnë me njerëz
të shquar apo historikë, si p.sh. Skënderbeu
etj. Anekdota, që tek ne kanë nisur të
quhen edhe gazmore apo barxeleta (italisht; barzelletta),
janë të tilla që mund të shërbejnë
për të sigmatizuar aty për aty kundërshtarin.
Në se është e vërtetë se
komikja shërben edhe për të kryer sulmin
e parë kundër kundërshtarit, shtypësit,
diktatorit etj., për ta demistifikuar atë,
për t'i hequr çdo brerore apo hije të
frikshme, kjo ndodh kryesisht nëpërmjet
së qeshurës të kondensuar në anekdota.
është ende e re përvoja e folklorit
shqiptar në këtë vështrim: dhjetorit
të lëvizjes demokratike 1990 i parapriu
një vërshim i madh anekdotash të mprehta
politike antitotalitariste që lindnin thuajse
çdo çast. Në to, krahas mprehtësisë
politike, shpirtit liridashës, guximit etj. bie
në sy edhe një forcë e pashtershme
krijuese. Ende nuk është bërë
një studim mbi këtë krijimtari të
fundit, por të gjitha të dhënat të
bëjnë të mendosh se vendlindja e pjesës
më të madhe të tyre është
kryesisht Shkodra. Ja disa shembuj nga këto anekdota.
Dërgojnë një njeri jashtë shtetit
për të bindur Titin që të kthehej.
Ai dërgon telegram: "Nuk e binda dot. Dërgoni
njerëz që të më bindin mua tani.
Ariun e kishin vënë korier në një
zyrë, kurse Lepurin, portier. Ariu shkon te shefja
e kuadrit, Dhelpra, dhe i qan hallin.
-E keni gabim, i thotë, mua që mezi lëviz,
më keni vënë korier, kurse Lepurin,
portier!... Të lutem, shoqja Dhelpër, na
i ndërroni vendet!
-ohu, ia kthen Dhelpra: për drejtor ne na duhej
Luani, po me që nuk kishim ku ta gjenim
vumë Gomarin! Prandaj kjo puna jote nuk është
gjë, për ideal!
Në këto anekdota të reja vazhdohet
e patrazuar tradita e vjetër, duke u përdorur
të gjitha mjetet e mundshme të komikes.
Të pasura me humor janë edhe shumë
proverba. Lakonizmi i tyre, e bën humorin që
bart mendimin kryesor, të spikatë me forcë.
Disa shembuj të marra nga Mitko dhe Dine: Miun
s'e nxinte vëra, hiqte edhe kungullin pas. /Atë
e ngrënë në krah, ay thotë lëshomëni
se u lodha. /Pula kur fle e urëtë, ëndërit
elp. /Pyetnë mushkën cilin ka baba, kam
dajo kalënë tha.
