Gjuha

Gjuha, me larminë e saj, me elasticitetin dhe përshtatshmërinë e saj, me kuptimet e nënkuptimet, me figurat etj. është një mjet i dorës së parë për të krijuar komiken. Është e vështirë të ndalemi në të giitha përdorimet humoristike që mund t'i bëhen asaj.

Gjuha shqipe ka, veç kësaj, edhe mjaft shprehje frazeologjike me nuanca të dukshme humoristike. Ja disa shembuj: drodhi bishtin; mos fut hundët kudo; i tredhur nga mëntë; ia bëri kurrizin më të butë se barkun; të kripsha trutë.

Përveç metaforave, krahasimeve, epiteteve dhe sidomos hiperbolave, në folklor krijohet komikja edhe me anë të dialekteve, me përdorimin e fjalëve të ndyra, të fjalëve në gjuhë të huaja etj.
Shumë dialekte kanë në vetvete një ngarkesë humoristike, si p.sh., dialekti i Tiranës, i Gjirokastrës, i Dibrës, në të cilat zbulohet dendur një mënçuri e hollë, që shfrytëzohet bukur nga populli. Shumë nga këto krijime (këngë, anekdota, proverba etj.) humbasin shumë nga forca e tyre humoristike po të kthehen në gjuhën letrare. Ja një anekdotë e ndërtuar në bazë të budallallëkut dhe e thënë në dialekt:

Dy devollitë, tek po bisedonin, i zuri një vesë shi. Aty afër qe një kuaçkë (klloçkë) me zoçka. Këto zoçka, nga vesa e shiut, hynë nën krahët e kuaçkës.
-Opo këto, ç'bëjnë kështu? - tha njeri.
-Pinë, sisë, o budalla.
-Mënë, se dinja dhe këtë!
-Po ç'pandeve ti, se s'ditkam gjë unë?

I kishë pasë njona dy djel. Po i lavdohet shoqeve:
-I kom dy djeltë evliha.
-Qysh? - thanë shoqet.
-Mromje për mromje, kur bojnë llafe qysh do me marrë moti, njoni thotë "nesër do t'bje sh", tjetri thotë "s'do me ra", edhe kurrë nuk bohet pa i dalë njonit fjala.

Ka raste që shfrytëzohen homonimet, të cilat bëhen shkas i një keqkuptimi komik apo i një përgjigje me thumb. P.sh.

I thanë njerit:
-Kur erdhe?
-Nesër dy ditë.
-Po nga je ti?
-Nga shtëpia ime.
-Ku e ke shtëpinë?
-Në mes të oborrit dhe me derë nga lesa.
-Opo, qënke i trashë ti!
-Ohu, të shikosh vëllanë tim ti: ta çash, bëhen tre sa unë!

Di vetë shkojnë misafirë me ni ven. I zoti i shpëjs per darkë u çoi me granë bukë e bathë. Mas bathëve u vu fli (një lloj pite). Si bonë shumë muhabet, erth vakti me ra me fletë. U strukën. Njoni prej miqve fli nuk kishte granë kurrë. I thotë shoqit t'vet kur bejnë me fletë:
-More, qejo heja e mrame qish e pat emnin? Se s'kam granë asnjë herë çasi senit!
"Fli", - I thotë shoqi.
-More, qish me fletë? S'a to m'marrë gjumi pa i mcue emnin!..

Fjalët e huaja mund të bëhen mjete për të krijuar humor. Mjaft fjalë turçe përdoren për këtë qëllim, por si mjete humori përdoren fjalë nga të gjithë gjuhët. Ja një anekdotë me një fjalë angleze:

++
Një herë u kthye në fshat një kurbetli. Posa e morën vesh, u çkulën të gjithë nga qenë e nuk qenë, e bot e bot kush ta pyeste më parë:
_A s'na thua - i thoshin - me çfarë pune merreshe atje?
-Me shushainë - përgjigjej kurbetliu.
-Shushainë? Gariba, ndonjë punë e madhe, apo jo.
-Ç'pyet!
Në darkë e pyeti edhe e shoqja, po ai ia preu shkurt:
-Eh, moj budallaqe! A thua se në kurbet të bëjnë ministër! Llustraxhi ishja!