Faqja Kryesore  >> Historia  >> Pashalleqet e medha
 

Historia e Shqipërisë - Pashallëqet e Mëdha

   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
 

 


 

Turqia kundër Oxhaqeve Shqiptare (1822-1829)

Me ekspeditën ushtarake kundër Ali Pashë Tepelenës, qeveria turke filloi fushatën e vet për zhdukjen e pashallëqeve shqiptare dhe për centralizimin e pushtetit në duart e Portës së Lartë. Prandaj, pas vrasjes së Aliut, Hurshit Pasha me ushtritë turke shpërtheu një fushatë të egër ndëshkimore në Shqipërinë e jugut duke i futur tmerrin popullsisë me varjet dhe ekzekutimet në masë. Megjithatë ai nuk mundi të rivendoste autoritetin e sulltanit. Ai ndeshi jo vetëm në qëndresën e përkrahësve të Aliut, por edhe të oxhaqeve feudale e të derebejve shqiptarë.

Feudalët shqiptarë që morën pjesë në ekspeditën turke nën urdhërat e Hurshid Pashës kundër Ali Pashë Tepelenës, synonin të përmbysnin pushtetin e Aliut jo për të vendosur pushtetin e përqëndruar turk, por për të rivendosur pushtetin e tyre të mëparshëm. Prandaj sapo u zhduk Ali Pasha, ata filluan të organizonin ushtritë personale dhe të rimëkëmbnin pushtetin e dikurshëm në pashallëqet e veta feudale. Rimëkëmbja e pushtetit të tyre solli edhe rifillimin e grindjeve të vjetra. Me këto grindje feudale Shqipëria u zhyt përsëri në anarki.

Në vitet 1822-1824, Porta e Lartë e la mënjanë, përkohësisht. Fushatën kundër oxhaqeve dhe derebejve shqiptarë. Në këtë kohe problemi kryesor i saj ishte shtypja e kryengritjes çlirimtare greke, e cila me sukseset e mëdha që kishte korrur po përhapte valën revolucionare në gjithë popullsitë e shtypura të Ballkanit. Me mijra shqiptarë orthodoksë, të entuziazmuar nga thirrjet e zjarrta kundër turqve, kishin lënë shtëpitë e tyre dhe ishin bashkuar me kryengritësit grekë, duke u krijuar turqve rrezikun e përhapjes së kryengritjes edhe në Toskëri. Në këtë kohë kur Greqia po i shkëputej Turqisë, Porta e Lartë nuk donte t'i acaronte marrëdhëniet me feudalët shqiptarë. Përkundrazi ajo përpiqej që oxhaqet dhe deberejtë e Shqipërisë, së bashku me forcat e tyre, t'i hidhte kundër kryengritjes greke. Me shpërblime dhe grada, Porta mundi të tërhiqte një pjesë të bejlerëve shqiptarë, Bile arriti të bënte për vehte disa nga bashkëpuntorët e Ali Pashës si Tahir Abazin, Ago Vasjarin, etj. Bejlerët që nuk pranuan të niseshin në Greqi, Hurshit Pasha i futi në grindje me njeri-tjetrin.

Në fund të vitit 1822, Hurshit Pasha, me një pjesë të ushtrisë turke u largua nga Janina. Këtu ai la zëvendës feudalin shqiptar Omer Pashë Vrionin i cili pas tradhëtisë në Aspropotam ishte vënë në shërbim të sulltanit dhe ishte graduar pasha. Por menjëhere pas largimit të Hurshitit, shumë feudalë shqiptarë nuk e njohën autoritetin e sundimtarit Vrionas. Njëri nga këta feudale ishte Islam Poda i njohur me emrin Zylyftar Poda, një nga adjutantet e Ali Pashë Tepelenës. Nga Thesalia ku ishte strehuar Zylyftari u kthye në fund të vitit 1822 në Shqipëri, dhe në krye të një çete kryengritësish, filloi sulmet kundër Omer Pashë Vrionit. Në fillim të vitit 1824 edhe agallarët çamërisë nuk e njohën autoritetin e Omer Pashë Vrionit. Porta e Lartë e transferoi atëhere në Selanik dhe në vend të tij emëroi një feudal turk, Mehmet Pashë Qytahiun. Ky u përpoq pa suksesë ta stabilizonte qetësinë duke sulmuar kryengritësit dhe vete feudalët e pabindur.

Disfatat që pësuan turqit në Greqi e bindën më në fund dhe sulltan Mahmutin e II, si dhe klasën sunduese turke të bënin disa reforma për të rimëkëmbur Perandorinë Otomane të shkatërruar. Një pengesë kryesore për zbatimin e këtyre reformave, ishin repartet e jeniçerëve, të cilat ishin bërë një kërcënim i vërtetë për Tuqinë. Më 1826, sulltan Mahmuti i II organizoi ushtrinë e re dhe çfarosi në Stamboll korpusin e jeniçerëve. Po atë vit, turqit iu drejtuan Bosnjes për të rivendosur autoritetin e tyre dhe mundën të çfarosnin me dinakëri në Sarajevë rreth 300 feudalë e derebej të pabindur boshnjakë. Dy vjet më vonë, sadriazemi (kryeministri) turk Mehmet Reshit Pasha u orvat të spasronte me tradhëti edhe feudalët e derebejtë e pabindur shqiptarë. Ai ftoi për t'u paraqitur në Janinë mjaft nga këta feudalë të cilët i vrau tradhëtisht si Ismail Pashën e Vlorës, Izet Beun Gjirokastrës. Por shumë feudalë e derebej si Zylyftar Poda, Asllan Beu, Veli Beu, etj. dyshuan për qëllimet e kryeministrit turk dhe nuk u paraqitën. Pas këtij komploti, feudalët dhe derebejtë e Toskërisë, të cilët ishin gjithashtu të pakënaqur sepse Porta e Lartë nuk e kishte paguar rrogat për pjesëmarrjen e tyre në fushatën kundër kryengritjes greke, u egërsuan edhe më tepër. Me sulmet e tyre kundër garnizoneve ushtarake dhe me plaçkitjet e krahinave të pambrojtura, ata u nxorën turqve ngatërresa në Shqipëri.

Por, Porta e Lartë hoqi dorë përkohësisht nga ekspedita për nënshtrimin e Shqipërisë, për shkak të luftës ruso-turke që filloi në vitin 1828.

Pashallëqet
e Mëdha

Pashallëku i Shkodrës
Pashallëku i Beratit
Pashallëku i Janinës
Turqia në shek. XVIII
Marrëdhëniet midis Pashallëqeve
Turqia kundër
Oxhaqeve shqiptare
Masakra e Manastirit
Fundi i Regjimit Feudal
Kryengritjet në Toskëri
Kryengritja e Shkodrës


 

 

PËRSHTYPJET  ::  KUSH JEMI  ::  KONTAKTO  ::  FORUM  ::  CHAT

Albanian Network Group - 2003