Forcimi i Pushtetit ë Ali Pashës

Nga keqësimi i marrëdhënieve me rusët, Ali Pashë Tepelena pati edhe telashe të tjera. Me ndihmën që i dha më 1799, zbarkimit të flotës në bregdetin e Jonit, Aliu shpresonte se do t'i bashkoheshin pashallëkut të tij qytetet bregdetare që kishte pushtuar vetë. Por, me marrëveshjen që u nënshkrua më 21 prill 1800 midis Rusisë dhe Turqisë, 7 ishujt jonianë u shpallën shtet autonom me emrin Republika e Shtatë ishujve nën mbrojtjen e Rusisë. Qytetet bregdetare i kaluan Turqisë me përjashtim të Pargës që mbeti në duart e rusëve. Aliu mbeti kështu pa përfituar asgjë.

Aleanca e Rusisë me Turqinë qe lidhur nga rreziku i Francës. Kur me mundjen e Francës dhe nënshkrimin e paqës së Amienit (1802) ky rrezik përkohësisht kaloi, antagonizmat e vjetra midis tyre dolën përsëri në shesh. Rusia tani i përkrahte haptazi popullsitë e krishtera të Ballkanit kundër Turqisë. Në të njëjtën kohë ajo mbajti një qëndrim të hapur armiqësor kundër Ali Pashës. Guvernatori rus i Korfuzit, Konti Mocenigo, arriti të formonte kundër tij një lidhje të feudalëve kundërshtarë. Në këtë lidhje morën pjesë Ibrahim Pasha (sundimtari i Beratit), Mustafa Pasha (sundimtari i Delvinës) dhe bejleret e Camërisë, të cilët kërcënoheshin nga synimet e Aliut. Këtë lidhje Ali e përçau po atë vit. Por rusët u përpoqën t'i krijonin atij telashe të reja.

Për të kundërshtuar qëndrimin armiqësor të Rusisë, Ali Pasha iu drejtua më 1802 Anglisë, për të lidhur me të një marrëveshje të veçantë. Kjo përçapje u prit mirë në Londër, pasi Anglia kishte interes të bënte për vehte Aliun, për të kundërbalancuar edhe ajo ndikimin që gëzonte Franca, rivalja e saj mbi popullsinë e këtyre viseve. Si rezultat i bisedimeve të fshehta që u zhvilluan në Janinë në fillim të vitit 1803 midis Ali Pashës dhe Uiljam Hamiltonit, këshilltar i ambasadës angleze në Stamboll, u arrit një marrëveshje. Sipas kësaj marrëveje Anglia do t'i jepte Aliut ndihmën e saj kundër Rusisë, Francës dhe Turqisë në rast se këto do të ndërhynin kundër tij. Si shpërblim Aliu do t'i jepte Anglisë gjithë përkrahjen kundër Francës pa marrë parasysh në se Turqia ishte ose jo në luftë me Napoleonin. Në përputhje me këtë marrëveshje, Anglia emëroi, në fillim të vitit 1804, si rezident në Janinë J.P Morier.

Në të vërtetë qeveria angleze arriti të merrej vesh në Petërburg me qeverinë ruse që konti Mocenigo të mos ndërhynte kundër Aliut dhe ky i fnndit të mos lejohej t'i zgjëronte kufijtë e pashallëkut. Por kjo marrëveshje nuk u respektua nga të dy palët. Rusët e Karfuzit vazhduan të ndërhynin dhe Ali Pasha nuk hoqi dorë nga synimet e veta.

Në pranverën e vitit 1804, Ali Pasha u përgatit të dërgonte ushtritë e veta në viset bregdetare me pretekst së do të vilte taksat e skelave që kishte marrë në sipërmarrje nga kapudan pasha. Qëllimi i tij ishte të rrethonte Çamërinë dhe ta nënshtronte pastaj me lehtësi. Bejlerët çamë të alarmuar, me nxitjen e Mocenigos formuan në qershor 1804 "Lidhjen e Çamërisë". Në të hynë të mërguarit suliot të Korfuzit. Por Ali Pasha me shpejtësi të madhe i theu kundërshtarët dhe i ndërpreu veprimet vetëm pas ndërhyrjes energjike të kapudan-pashës. Anglia e lidhur ngushtë me Rusinë, nuk mundi të ndihmonte haptazi Aliun.

Pa i prishur marrëdhëniet me Anglinë, Ali Pashë Tepelena, më 1806, iu drejtua për t'i kërkuar miqësinë Francës, e cila në këtë kohë po korrte fitore pas fitoresh në luftë kundër Rusisë. Këtë hap e pëlqeu Napoleoni i cili synonte të përdorte Aliun në luftën për t'u shkëputur rusëve Shtatë ishujtë joniane. Afrimi i tyre u krye menjëherë. Më 1806 erdhi si konsull i përgjithshëm i Francës në Janinë Fransua Pukëvile. Perandori Napoleon e autorizoi Pukëvilin t'i deklaronte Aliut se Franca, po të shtinte në dorë Korfuzin, qeverimin e ishullit do t'ia besonte pashait të Janinës. Veç kësaj, Napoleoni ndërmjetësoi pranë Portës së Lartë që sanxhaku i Moresë dhe ai i Lepantit t'u jepeshin dy djemve të Aliut, Myftar Pashës dhe Veli Pashës. Nën presionin e Francës, Porta e Lartë ia shiti Aliut qytetet bregdetare, Prevezën dhe më vonë Vonicën. Por Pargën Aliu nuk e mori dot pasi aty hynë ushtritë ruse.

Kur në prill të vitit 1807 filluan në Tilsit bisedimet për paqe midis perandorit frëng Napoleon dhe carit rus Aleksandër, Ali Pasha nisi për në kuartierin e Napoleonit kryetarin e divanit të tij, Mehmet Efendiun. Për t'i kujtuar premtimin e dhënë në lidhje me Korfuzin. Por Napoleoni, pasi i shtiu në dorë ishujt joniane, e shkeli premtimin dhe nuk i a dha Korfuzin. Bile kërkoi nga Aliu që t'i dorëzonte edhe Butrintin. Butrintin Ali Pasha nuk e lëshoi dhe kështu, me 1807, marrëdhëniet e tyre u keqësuan.

Po atë vit Aliu iu drejtua përsëri qeverisë angleze dhe, megjithëse kjo ndodhej në gjendje lufte me Turqinë, i kërkoi armë për të ndihmuar flotën britanike në dëbimin e francezëve nga Shtatë ishujt jonianë. Si shpërblim Aliu kërkoi t'i jepej garanci që kur të dëboheshin ushtritë franceze nga Shtatë ishujt, ai të merrte ishullin e Santa Maurës. Anglezët i pranuan këto kërkesa dhe iu zotuan se do të ndihmonin të ruante sundimin e tij të pavarur edhe sikur Turqia të humbiste luftën dhe të dëbohej nga Ballkani.

Pas marrëveshjes me Anglinë filluan grindjet midis pashallëkut dhe ushtrive franceze të Korfuzit. Ali Pasha gjeti rastin për t'u furnizuar nga anglezët me armatime. Por edhe francezët nuk qëndruan duarkryq. Gjatë viteve 1808-1809 organizuan disa komplote kundër Ali Pashës. Ata bënë vazhdimisht presion në Portën e Lartë për të shkarkuar atë nga posti i sundimtarit të Janinës. Më 1809 nxitën kundër tij një revoltë të martallozëve grekë në Thesali dhe të armiqve të tij të vjetër në Toskëri. Revolta i shkaktoi Aliut mjaft telashe. Por ai e shtypi atë duke i ndjekur me egërsi martallozët e famshëm grekë, Kagandonin, Bukuvalen, etj. Pastaj, pasi i mënjanoi feudalët çamë nga revolta, në krye të ushtrive të tij sulmoi Beratin. Me përdorimin e artilerisë e detyroi vezirin plak, Ibrahim Pashën, të shpërngulej nga Berati, të vendosej në Vlorë, të zotohej për nënshtrim dhe të dërgonte në Janinë si peng birin e tij. Në vend të Ibrahimit, Aliu i kërkoi Portës së Lartë dhe sulltani pranoi të emëronte mytesarif të Beratit djalin e tij, Myftar Pashën. Pas këtyre fitoreve, Ali Pasha dhe ushtritë e veta u drejtuan kundër feudalëve të mëdhej të Çamërisë, Hasan Çaparin dhe Islam Pronjës. Këta u dorëzuan dhe që të dy u futën në burgun e Janinës. Pastaj Aliu u nis kundër himariotëve, të cilët pas një lufte prej 3 ditësh pranuan të nënshtroheshin.

Francezët protestuan në Stamboll për këto veprime dhe sidomos për përkrahjen që Aliu u dha anglezëve, të cilët pushtuan Shtatê ishujtë. Më 1810 Napoleoni e kërcënoi qeverinë turke me prerjen e marrëdhënieve diplomatike dhe me një fushatë ushtarake nga Dalmacia në rast se nuk do të merrte masa kundër Ali Pashës. Por Aliu nuk u trondit nga ky presion. Përkundrazi sulmoi dhe pushtoi Vlorën, ku ndodhej miku i francezëve, Ibrahim Pasha. Ky u arratis në malet e Labërisë, kur më vonë u kap dhe u internua në Konicë.

Jashtë kontrollit të Ali Pashës tani mbeti vetëm Pashallëku i Delvinës. Guvernatori francez i Korfuzit u orvat dhe një herë të organizonte më 1811 kundër Ali Pashës një lidhje të feudalëve kundërshtarë. Në këtë morën pjesë armiqtë e vjetër të Aliut, Mustafa Pasha i Delvinës, bejlerët e Gjirokastrës e të Kardhiqit bashkë me disa bejlerë çamë. Në tetor 1811, Aliu i theu ushtritë e Lidhjes, pushtoi Delvinën dhe pak më vonë, pas një bombardimi me artileri, e detyroi Gjirokastrën të dorëzohej. Mustafa Pasha bashkë me mjaft bejlerë të tjerë u grumbulluan në kalanë e Kardhiqit. Këtu u përgatitën për një rezistencë të gjatë me shpresë se do të shkaktonin ndërhyrjen e sulltanit në favor të tyre. Por Aliu në shkurt të vitit 1812 e sulmoi me vendosmëri Kardhiqin ku ndodhej edhe delegati i Portës së Lartë dhe i detyroi bejleret të dorëzoheshin. Me pushtimin e Kardhiqit gjithë Toskëria ra nën sundimin e Ali Pashë Tepelenës.

Me këto suksese, pashallëku u rrit së tepërmi. Ai përfshinte tani një teritorr të gjerë ku bënin pjesë gjithë Toskëria, Epiri dhe Thesalia. Ndikimi i Ali Pashës shtriheje dhe më larg, edhe në sanxhaqet fqinje ku sundonin bijtë e nipërit e tij si dhe në pashallëqet e Shqipërisë së mesme, sundimtarët e të cilëve qenë bërë vasalë të tij. Me përjashtim të Pargës, Ali Pasha kishte nën kontroll, gjithë bregdetin perëndimor të Ballkanit që nga Durrësi deri te Gjiri i Korinthit.

Por, me gjithë këtë shtrirje, baza e këtij pashallëku u bë Toskëria me popullsinë e saj shqiptare te e cila gjeti mbështetjen e vet Ali Pashë Tepelena.

Rritja e vazhdueshme e pashallëkut dhe ndërhyrja aktive e Ali Pashës në ngjarjet ndërkombëtare tërhoqën interesimin jo vetëm të shteteve të huaja, por edhe të personaliteteve e të turistëve evropiane. Udhëtarë të vendeve të ndryshme, anglezë, francezë, italianë, austriakë, gjermanë, filluan të vinin në pashallëkun e tij dhe kërkonin të takoheshin me "asllanin" shqiptar, siç quhej në atë kohë Ali Pashë Tepelena. Më 1809 erdhi në Shqipëri edhe poeti i shquar romantik anglez, lordi Bajron, i cili gjatë këtij udhëtimi u frymëzua për të shkruar këngën e dytë të poemit të tij të bukur "Cajlld Harolld", kushtuar Shqipërisë dhe shqiptarëve.