Kur në sulm hodhën turqit
Hordhitë e pambaruara,
Kështjellat e sintaksës
S'i muar, që s'i muar.
Në bedena poemash
Popullore mbetën
Kufoma divanesh e
Kufoma bejtesh.
Kur panë se gjuhës
S'i hodhën dot prangat,
Lëshuan drejt saj
Gjithfarë merimangash...
Në përçartje ta kthenin
Në delir në jerm,
Ishin vite të rënda,
Ishin shekuj plot helm.
Të të bënin ty, donin
Shqipëri memece,
Po ja erdhi Naimi,
Si yll mbi ty ecte.
Dorën e zbehtë
Mbi ballë të vuri,
Të të hiqte zjarrllëkun
Prej të sëmuri.
Dhe vdisnin pjesëzat,
Thaheshin merimangat,
Ndriste si perlat
Poezia e madhe.
Kjo gjuhë, që provoi
Akrepët e shkretëtirës,
Ç'do të thotë përçartje
E di, oh, e di mirë.
E di ç'do të thotë
Kllapi hermetizëm,
Qoftë e ardhur nga Roma,
Qoftë e ardhur nga Parisi.
Kjo gjuhë martire,
Lehonë e përjetshme
Që lindi mes dhimbjesh
Art të pavdekshëm.
---------------------------------------------------
Në fillim qe fjala! Zor se mund të ketë
poet me të vërtetë të shquar që
të mos i ketë kushtuar një shkrim gjuhës
së tij.
Ismail Kadareja ka pasur rastin të shprehë
disa herë vlerësinùn e tij per gjuhën
shqipe, duke veçuar sidomos karakterin e saj
të dyfishtë, të përzier, si gjuhë
me elemente analitike e sintetike njëherësh,
gjë që i jep asaj mundësi të pakufizuara
shprehjeje, pasurimi. Në një rast, madje.
e ka parë atë edhe në raport me shumë
gjuhë të tjera të mundshme komunikimi
duke pranuar për një çast hipotezën
e ekzistencës së qytetërimeve jashtëtokësore
në galaktikat e tjera të universit. Poezia
"Gjuha shqipe", e bashkërenditur me
shumë vjersha të tjera në vëllimin
"Koha", është kushtimi më
i rëndësishëm i Kadaresë për
shqipen. Është për t'u vënë
re se këtë vjershë ai e krijoi në
kulmin e njohjes e të lavdisë në rrethet
letrare ndërkombëtare, atëherë
kur kritikët tanë i kishte zënë
meraku se mos fama e jashtme do ta joshte së
tepërmi autorin për t'i marrë mendtë.
"Gjuha shqipe" e prishi traditën e
vjetër. Ajo nuk është poezi himn, si
kushtimet e poeteve të mëparshëm Kadareja
e sheh gjuhën si qytetërim. Ai e vlerëson
forcën shprehëse të saj si potencial
për art të madh. Njohjen botërore,
siç dihet, ai ia dedikon më së pari
frëngjishtes, por për të, si poet,
ajo është thjesht një teknikë
marrëveshjeje. Kurse shqipja është
frymë dhe ndërgjegje kombëtare, është
informazioni më i rëndësishëm
shpirtëror i kompletuar i mbërritur prej
të parëve, është shenja e parë
e të dhënave bazë të të qenit
shqiptar.
----------------------------------------------------------
