Masat që morën anzhuinët
dhe feudalët arbëreshë nuk ia penguan
Stefan Dushanit rrugën e pushtimit të Arbërisë.
Më 1343 ai mori Krujën. Pas dy vjetësh
mori Beratin dhe, më 1347, me pushtimin e Vlorës
dhe Kaninës, sundimi bizantin në Shqipëri
i vendosur 9 shekuj e gjysmë më parë,
mori fund një herë e përgjithmonë.
Me pushtimet a tij Stefan Dushani përfshiu
në shtetin serb pjesën më të madhe
të Ballkanit duke krijuar një perandori
feudale. Në këto vise mbeten jashtë
kufijve të shtetit serb vetëm pak qytete
bregdetare.
Stefan Dushani nuk e njohu as formalisht ekzistencën
e Mbretërisë së Arbërisë.
Por nga ana tjetër ai u përpoq t'i afronte
feudalët arbëreshë duke e shpërndarë
prona e bashtina të mëdha të feudalëve
bizantinë, sidomos në Thesali dhe në
Epir. Në Shqipëri vendosi bashtinarë
e pronarë serbë, dhe në krye të
qyteteve të Shqipërisë vuri qeveritarë
serbë. Per të përforcuar pushtetin
e feudalëve, përmblodhi në një
kanun të drejtën që mbronte marrëdhëniet
feudale në prodhim dhe që njihet me emrin
"Zakoniku i Stefan Dushanit".
Stefan Dushani bëri gjithashtu një politikë
në dobi të kishës së cilës
i dhuroi prona dhe privilegje. Me një diplomë
të tij, i garantonte peshkopit, klerit dhe fisnikëve
të Krujës pronat e tyre, si brenda dhe jashtë
qytetit, që ata i gëzonin prej shumë
kohësh. Veç kësaj, për ta bërë
kishën të pavarur nga Bizanti dhe Roma,
Stefan Dushani themeloi patrikanën autonome serbe
me qëndër në Pejë.
Stefan Dushani përdori për qëllimet
e veta malësorët shqipëtarë, të
cilët gjatë gjysmës së parë
të shek. XIV po dyndeshin në masë drejt
fushave. Ai u dha leje të vendoseshin në
Thesali duke i vënë në konflikt me
popullsinë dhe me feudalët grekë. Ai
krijoi edhe reparte ushtarake, ku merrnin pjesë
me shumicë arbëreshë.
Qëndrat kryesore të Perandorisë Serbe,
të Stefan Dushanít u bënë Prizreni
dhe Shkupi. Feudalët serbë i kishin përforcuar
tani pozitat a tyre si në Kosovë ashtu edhe
në Maqedoni. Por megjithëse procesi i kolonizimit
serb në këto krahina, i përkrahur nga
shteti serb mori përpjesëtime të gjëra.
Popullsia shqiptare vazhdoi të qëndronte
duke i bërë ballë këtij presioni.
Dokumentet flasin tani më shpesh jo vetëm
per barij shqiptarë që shtegtojnë nga
malet në zonat fushore por edhe për fshatarë
bujkrobër dhe bile për fshatra të tëra
shqiptare. Të tilla katune dhe fshatra shqiptare
ose bujkrobër të veçantë shqiptarë
iu dhuruan nga mbretërit serbë dhe në
mënyre të veçantë nga Stefan
Dushani manastireve të Prizrenit, Deçanit
(pranë Pejës), Tetovës etj. Gjurmat
e shqiptarëve i gjejmë deri në Preshevë,
Shkup e Shtip.
Perandoria serbe nuk qëndroi gjatë në
këmbë. Feudalët e nënshtruar joserbë,
midis të cilëve edhe feudalët shqiptarë,
përfituan nga rasti i vdekjes së Stefan
Dushanit (1355) si dhe nga grindjet që plasën
pas vdekjes së tij në Perandorinë Serbe,
dhe u bënë të pavarur duke krijuar
shtete më vehte të cilat lulëzuan gjatë
gjysmës së dytë të shekullit XIV.
