Konflikti i vjetër midis papëve
të Romës dhe perandorëve të Gjermanisë
shpërtheu rishtazi në shek. XIII. Kundër
Manfredit Hohenshtaufen, që ishte mbreti i Siçilisë,
papa Inocenti i IV kërkoi ndihmën e Karlit
të Anzhuve, vëllait të mbretit të
Francës, dhe i premtoi këtij kurorën
e mbretit të Siçilisë për ta
nxitur pastaj edhe kundër Perandorisë Bizantine
të rimëkëmbur. Në betejen e Beneventit
(1266) Karli i Anzhuve e mundi Manfredin i cili aty
gjeti edhe vdekjen. Mbret i Italisë së jugut
u bë Karli i Anzhuve. I nxitur nga papa, ai e
hodhi menjëherë vështrimin drejt Lindjes.
Para së gjithash ai u përpoq të siguronte
tokat përtej Adriatikut, në bregdetin e
Shqiperisë, të cilat Manfredi i kishte marrë
prikë prej despotit të Epirit. Por planet
e Karlit të I të Anzhuve ndeshën në
vështirësi të shumta. Qytetet e bregdetit
të Shqipërisë mbaheshin nga baronët
e Manfredit të cilët nuk dëgjonin t'i
lëshonin ato nga dora. Ai gjeti gjithashtu kundërshtimin
e Mihalit të II të Epirit i cili kërkonte
t'i rimerrte këto toka, si dhe atë të
feudalëve arbëreshë. Pas traktativash
të gjata Karli mundi të bindte më 1269
baronët gjermanë të lëshonin Korfuzin,
Kaninën dhe Vlorën duke u siguruar atyre
si shpërblim prona të tjera në Italinë
e jugut. Në Durrës ky ndeshi në kundërshtimin
e feudalëve arbëreshë. Rreth qytetit
u zhvillua një konflikt i ashpër dhe i gjatë,
ku morën pjesë edhe qytetarët kundër
anzhuinëve. Vetëm në shkurt 1272, pas
përgatitjesh të gjata diplomatike duke u
garantuar në mënyrë solemne gjithë
prelatëve, konteve, baronëve, pronarëve,
qytetarëve dhe komuneve të Arbërisë
të gjitha të drejtat dhe privilegjet, ushtria
anzhuine mundi të zbriste në qytet dhe të
zgjeronte sundimin përtej Durrësit.
Në tokat e pushtuara në Shqipëri
Karli u përpoq t'i bënte për vehte
feudalët arbëreshë duke u shpërndarë
tokat e bashkësive fshatare që shfrytëzoheshin
më parë nga shteti bizantin. Si shpërblim
për këto toka feudalet shqiptarë ishin
të detyruar t'i shërbenin atij në ushtri
dhe në oborr. Por pjesën më të
rëndësishme të tokave Karli u a dha
feudalëve frëngj që pruri me vehte
dhe që u vendosën me shumicë në
Arbëri.
Gjithnjë për t'i bërë për
vehte feudalët arbëreshë dhe per t'i
shtuar vehtes një tjetër kurorë mbretërore,
Karli i I i Anzhuve e ruajti formalisht shtetin e
Arbërisë. Nga Napoli ai shpalli më
21 shkurt 1272 formimin e "Mbretërisë
së Arbërisë. (Regnum Albanaie) dhe
vehten e tij "Mbret të Arbërisë"
(Rex Albaniae), Kufijtë e kësaj mbretërie
në fillim ishin shumë të ngushtë;
ata përmblidhnin tokat brenda trikëndëshit
Durrës-Berat-Vlorë. Por më vonë
Karli i I i zgjeroi në veri e në lindje
deri te lumi Drin. Në jugëperëndim,
me marrëveshjen që bëri me trashëgimtarin
e despotit të Epirit, Karli mundi t'i shtrinte
kufijtë e mbretërisë përtej Vlorës
e Kaninës dhe përfshiu Himarën, Sopotin
e Butrintin.
Kryeqendra e Mbretërisë së Arbërisë
u bë Durrësi. Këtu e kishte qëndrën
mëkëmbësi i Karlit si dhe mareshalli
i ushtrisë anzhuine. Në çdo qytet
u caktua nga një qeveritar dhe kështjellar.
Shumica e funksionarëve civilë e ushtarakë
qenë feudalë frëngj, pjesërisht
gjermanë të mbetur nga sundimi i Manfredit
dhe feudalë arabë që shërbenin
si mercenarë në ushtrinë e anzhuineve.
Një mbështetje e rëndësishme
e sundimit të anzhuinëve u bë kisha
katolike. Bashkë me ushtritë anzhuine në
Shqipëri erdhën në këtë kohë
një shumicë e madhe misionarësh katolikë,
françeskanë dhe dominikanë. Vendi
u mbush me kuvende e manastire të cilat u ngritën
jo vetëm pranë qyteteve, por edhe në
fshatrat e brendëshme malore. Manastireve dhe
peshkopatave katolike Karli u dhuroi mjaft toka.
Me gjithë perpjekjet e Karlit per të siguruar
përkrahjen e feudalëve arbëreshë,
sundimi i tij në Shqipëri nuk pati baza
të qëndrueshme. Bujarët feudalë
anzhuinë erdhën në Shqipëri për
të grumbulluar toka dhe per të grabitur
vendin. Si në Italinë e jugut ashtu edhe
në Shqipëri, ata përvehtësuan
toka të shumta, vendosën mbi masat fshatare
shfrytëzimin feudal të perëndirnit
të panjohur në Shqipëri, ngarkuan banorët
e qyteteve me taksa të rënda. Mjerimin e
masave të popullsisë e dëshmon perhapja
e gjerë në këtë kohë e shitjes
së arbëreshëve si skllevër per
arësye borxhi aqë sa vetë Karli u detyrua
ta ndalonte tregëtinë e skllevërve.
Të gjitha këto sollën pakënaqësinë
jo vetëm të masave të varfëra
por edhe të vetë feudalëve arbëreshë.
Më 1274 feudalët arbëreshë kryen
një varg inkursionesh kundër anzhuinëve
dhe arritën deri përpara Durrësit.
Kështu, politika e Karlit për t'i terhequr
pas vehtes feudalët arbëreshë dështoi
plotësisht. Një numër feudalësh
u arrestuan dhe u dërguan në Itali për
t'u mbajtur si peng.
Kundër anzhuinëve, feudalët arbëreshë
nxiteshin edhe nga perandori bizantin, Mihali i VIII
Paleologu. Më 1275, duke përfituar nga trazirat
që u shkaktuan prej sulmeve të feudalëve
arbëreshë, Mihal Paleologu e mori anzhuinëve
brenda pak kohe Beratin dhe arriti deri në Butrint
e Himarë. I trembur nga këto sulme, Karli
grumbulloi në Shqipëri forca të rëndësishme
ushtarake si dhe rezerva të mëdha ushqimore
dhe u përpoq të lidhte marrëveshje
të veçanta me feudalët kryesorë
arbëreshë. Feudalët arbëreshë
i premtuan besnikëri Karlit pasi u siguruan prej
tij se do t'u garantoheshin të drejtat e sundimit
në feudet e tyre dhe i lëshuan pengje.
Megjithatë gjendja e sundimit anzhuin në
Arbëri nuk u përmirësua. Më 1275
Mihal Faleologu arriti me ushtrinë e vet përsëri
deri përpara Durrësit. Me gjithë pengjet
që kishin dorëzuar dhe që mbaheshin
në Itali, më 1279 në Shqipëri
filloi përsëri kryengritja kundër anzhuinëve.
Por, si duket, kjo nuk pati sukses. Për t'i kërcënuar
feudalët arbëreshë Karli futi në
burgun e kështjellës së Brindisit si
"tradhëtarët" dhe "fajtorë
të këqij", "me pranga të
mira prej hekuri", një numër bujarësh
nga familjet më të mëdha feudale të
Arbërisë si dhe udhëheqësin e
kryengritjes, dukën Gjin Tanushi, i cili mendohet
se është i pari nga familja feudale a Dukagjinëve
të mëvonshëm. Për të siguruar
pozitat në Shqipëri Karli dha urdhër
që të ndërmerreshin punime të
mëdha fortifikimi në kalatë e Durrësit
dhe Kaninës. Nga ana tjetër ai dërgoi
forca të reja në Shqipëri dhe i dha
urdhër mëkëmbësit të tij,
Hygo de Syli, të fillonte veprimet për ripushtimin
e Beratit. Në qershor 1280 filloi rrethimi i
Beratit dhe në fillim veprimet luftarake u zhvilluan
në favor të anzhuinëve. Por, në
mbarim të vitit 1281, feudalët frëngj
dhe italianë, të grumbulluar përpara
Beratit, pësuan një disfatë të
rëndë nga ushtria bizantine që u erdhi
në ndihmë të rrethuarve.
Me gjithë disfatën, Karli i I nuk hoqi
dorë nga planet e luftës kundër Bizantit.
Me ndërhyrjen e papës, Martinit të
IV. u organizua një aleancë e gjerë
ku morën pjesë, përkrah anzhuinëve,
mjaft shtete të tjera midis të cilave republika
e Venedikut, Mbretëria Serbe dhe Mbretëria
Bullgare. Përgatitjet për ekspeditën
ishin gati, kur në mars 1282 shpërtheu në
Siçili kryengritja e madhe e fshatarëve
kundër feudalëve anzhuine. Kjo kryengritje,
e cila ka hyrë në histori me emrin "Mbrëmësorja
Siçiliane", e detyroi Karlin të tërhiqte
një pjesë të ushtrive nga Arbëria
dhe të hiqte dorë nga ekspedita kundër
Bizantit. Sundimi i Karlit në Itali filloi të
rrezikohej edhe nga mbreti i Aragonës, i cili,
i shtyrë nga Bizanti, sulmoi Siçilinë.
Këto sollën dobësimin e sundimit
të anzhuinëve në Shqipëri. Perandori
i ri i Bizantit, Androniku i II Paleologu (1282-1328)
vazhdoi sulmet për të pushtuar qytetet e
tjera të vendit. Vlora, Kruja dhe Durrësi
ranë një pas një në dorë
të tij, gjatë viteve 1285-1286. Më
1286 anzhuinët u larguan nga Shqipëria.
Tokat e saj ranë përsëri nën sundimin
bizantin.
